કેનોપનિષદ

तस्मिँस्त्वयि किं वीर्यमित्यपीदँ सर्वं दहेयं यदिदं पृथिव्यामिति ॥५॥

tasmims tvayi kim viryam ity apidam
sarvam daheyam yad idam prithivyam iti.

દેવો સમજ્યા નહીં યક્ષને, અગ્નિદેવને એમ કહ્યું,
જાવ અગ્નિ, આ યક્ષ કોણ છે જુઓ; અગ્નિએ સારું કહ્યું;
ગયા અગ્નિ ત્યાં; તમે કોણ છો, યક્ષે તેને એમ પૂછ્યું;
અગ્નિદેવ છે નામ મારું, આ પૃથ્વી બાળી સર્વ શકું! ॥૩-૫॥

અર્થઃ

તસ્મિન સ્ત્વયિ - એ નામવાળા તારામાં
કિં વીર્યમ્ - શી શક્તિ છે
ઇતિ - તે બતાવ. (ત્યારે અગ્નિએ ઉત્તર આપ્યો કે)
અપિ - જો (ચાહું તો)
પૃથિવ્યામ્ - પૃથ્વીમાં
યત્ ઇદમ્ - આ જે કાંઇપણ છે
ઇદમ્ સર્વમ્ - તે બધાને
દહેયમ્ ઇતિ - બાળીને ભસ્મ કરી દઉં.

ભાવાર્થઃ

યક્ષે અગ્નિદેવનો પરિચય પામીને પ્રસન્નતાપૂર્વક પૂછ્યું કે 'તારી શક્તિ કેવીક છે ?' તો અગ્નિદેવને એ સાંભળીને ખૂબ જ નવાઇ લાગી.

એમને થયું કે મારા સામર્થ્યથી સૌ કોઇ સુપરિચિત હોવા છતાં આ યક્ષ મારા સામર્થ્ય વિશે પ્રશ્ન પૂછે છે !

એમણે જણાવ્યું કે 'મારા લોકોત્તર સામર્થ્યનું વર્ણન મારે જ કરવું પડશે ? હું ધારું તો સમસ્ત સંસારને ક્ષણવારમાં જ ભસ્મિભૂત કરી શકું તેમ છું.'