મુંડક ઉપનિષદ

॥ तृतीयमुण्डके द्वितीयः खण्डः ॥
તૃતીય મુંડક, દ્વિતીય ખંડ
॥  tritiya mundake dvitiyah khandah ॥

પરમાત્મા ને તેની પ્રાપ્તિ વિશે
स वेदैतत् परमं ब्रह्म धाम यत्र विश्वं निहितं भाति शुभ्रम् ।
उपासते पुरुषं ये ह्यकामास्ते शुक्रमेतदतिवर्तन्ति धीराः ॥१॥

sa vedaitat paramam brahma dhama
yatra vishvam nihitam bhati shubhram ।
upasate purusham ye hyakamaste
shukram etadati vartanti dhirah ॥1॥

જેમાં ભાસે સર્વ જગત તે પ્રભુને સાધક જાણે છે,
જે પ્રભુને જ ઉપાસે છે તે ફરી જન્મ ના ધારે છે. ॥૧॥
*
कामान् यः कामयते मन्यमानः स कामभिर्जायते तत्र तत्र ।
पर्याप्तकामस्य कृतात्मनस्तु इहैव सर्वे प्रविलीयन्ति कामाः ॥२॥

kaman yah kamayate manyamanah
sa kam abhirjayate tatra tatra ।
paryapta kamasya krutatmanastu
ihaiva sarve praviliyanti kamah ॥2॥

જે ભોગોને ઈચ્છે છે તે ભોગ લોકમાં જાયે છે,
પરંતુ ઈશ્વરપ્રેમીની તો ઈચ્છા કૈંયે ના રે’છે;
તેથી તેનો જન્મ રહે ના, તે તો પ્રભુને પ્રાપ્ત કરે,
બંધનથી છૂટી જાયે તે, ધન્ય હમેશાકાજ બને. ॥૨॥
*
नायमात्मा प्रवचनेन लभ्यो न मेधया न बहुना श्रुतेन ।
यमेवैष वृणुते तेन लभ्यस्तस्यैष आत्मा विवृणुते तनूं स्वाम् ॥३॥

nayam atma pravachanena labhyo
na medhaya na bahuna shrutena ।
yamevaisha vrunute tena labhyas
tasyaisha atma vivrunute tanum svam ॥3॥

વ્યાખ્યાનથકી મળે નહીં કે બહુ સુણવાથી પરમાત્મા,
થાય કૃપા જેના પર તેને મળી જાય છે પરમાત્મા;
જે તેને ઈચ્છે છે ખૂબ જ તેના પર તે કરે કૃપા,
પડદો દૂર કરી દે, આપે દર્શન સત્ય સ્વરૂપતણા. ॥૩॥
*
नायमात्मा बलहीनेन लभ्यो न च प्रमादात् तपसो वाप्यलिङ्गात् ।
एतैरुपायैर्यतते यस्तु विद्वांस्तस्यैष आत्मा विशते ब्रह्मधाम ॥४॥

nayamatma bala-hinena labhyo
na cha pramadat tapaso vapyalingat ।
etairupayairyatate yastu vidvams
tasyaisha atma vishate brahma-dhama ॥4॥

ભક્તિબળે તે મળે, મળે ના નિર્બલને તે પરમાત્મા,
આળસ કે ખોટા તપથી ના મળી શકે તે પરમાત્મા;
વિચાર આ સૌ કરી ઉપાસે સાધક જે દૃઢ ચિત્તથકી,
તેનો આત્મા પરમધામમાં પ્રવેશતો કૃતકૃત્ય બની. ॥૪॥
*
संप्राप्यैनमृषयो ज्ञानतृप्ताः कृतात्मानो वीतरागाः प्रशान्ताः
ते सर्वगं सर्वतः प्राप्य धीरा युक्तात्मानः सर्वमेवाविशन्ति ॥५॥

samprapyaina mrushayo jnana-truptah
kritatmano vitaragah prashantah
te sarvagam sarvatah prapya dhira
yuktatmanah sarvamevavishanti ॥5॥

તેને પામી પવિત્ર ઋષિઓ આસક્તિથી છૂટે છે,
જ્ઞાનથી બને પૂર્ણ તૃપ્ત ને પરમશાંતિમાં ડૂબે છે;
ઈશ્વર સાથે એક થનારા તે જ્ઞાનીજન ઈશ્વરને
બધે જુએ છે, સર્વ તરફથી પામે છે તે ઈશ્વરને. ॥૫॥