મુંડક ઉપનિષદ
મુંડકોપનિષદ અથવા મુંડક ઉપનિષદ પ્રમુખ કે મુખ્ય ગણાતા ઉપનિષદોમાંનું એક છે અને તે અથર્વવેદ સાથે સંકળાયેલું છે. તે ત્રણ અધ્યાયમાં વહેંચાયેલું છે. દરેક અધ્યાયને બે ખંડમાં વહેંચવામાં આવેલ છે. કુલ મળી મુંડક ઉપનિષદમાં ૬૪ શ્લોકો-મંત્રો છે. મુંડક ઉપનિષદમાંના મંત્રો હવન કરવા માટેના નથી પરંતુ બ્રહ્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટેના છે. આ ઉપનિષદ એના મંત્રો, એમાં વ્યક્ત થયેલ વિશાળ ભાવનાઓ અને એના મંત્રોની ગેયતાને લીધે પ્રસિદ્ધ છે.મુંડક શબ્દ સંસ્કૃતમાં-મુંડન- પરથી આવ્યો હોવાનું મનાય છે. મુંડનનો અર્થ વાળ ઉતારવા એવો થાય. આ ઉપનિષદને બરાબર જાણ્યા પછી (પરા અને અપરા વિદ્યાના જ્ઞાનથી) માયારૂપી કેશ ખરી પડે એથી કદાચ એનું નામ મુંડક ઉપનિષદ પડ્યું હશે. બહુ જૂજ વાચકો એ હકીકતથી જ્ઞાત હશે કે ભારતના સંવિધાન અને રાજમુદ્રા પર અંકિત અશોકસ્તંભની ઉપરના ચાર વાઘની નીચે લખેલ સત્યમેવ જયતે (સત્યનો હંમેશા જય થાય છે) મુંડક ઉપનિષદમાંથી લેવામાં આવેલ છે.
The Mundaka Upanishad or the Mundakopanishad is one of the primary Upanishads and is associated with the Atharva Veda. The Mundak Upanishad, contained in 64 verses, has three chapters, each divided into sub chapters, called Khanda.
The name "Mundak" is assumed to be related to Hindu monks (Munda means Shaven head in Sanskrit). Some believes that if the central thought of this Upanishad is understood, the maya will be cut like hairs in shaving and hence the name Mundaka. Whatever may be the reason, it is beyond doubt that its verses have deeper meaning and lofty thoughts. Most noteworthy illustration inside this Upanishad is that of Para Vidya (divine knowledge), the knowledge that leads to Self Realization and Apara Vidya (wordly knowledge), the Knowledge of worldly matters. When Shaunaka approaches sage Angiras and asks "By knowing what everything will be known ?" Angiras replies that one should know both Para and Apara Vidya.
Mundak Upanishad lauds Karma Sannyasa for attaining the self. It teaches us that by renouncing all desires, one can escape from rebirth. It also explains what happen when one realizes self. For commoners, the phrase "Satyameva jayate", the national motto of India, appearing in the national emblem having four lions is contained in Mundaka Upanishad Verse 3.1.6.
Here we will explore Mundak Upanishad with the help of two of Yogeshwarji's books : Dus Upanishad containing translation in Gujarati poem (unpublished) and Upanishad nu Amrut (Articles). We hope that you will like it.
The name "Mundak" is assumed to be related to Hindu monks (Munda means Shaven head in Sanskrit). Some believes that if the central thought of this Upanishad is understood, the maya will be cut like hairs in shaving and hence the name Mundaka. Whatever may be the reason, it is beyond doubt that its verses have deeper meaning and lofty thoughts. Most noteworthy illustration inside this Upanishad is that of Para Vidya (divine knowledge), the knowledge that leads to Self Realization and Apara Vidya (wordly knowledge), the Knowledge of worldly matters. When Shaunaka approaches sage Angiras and asks "By knowing what everything will be known ?" Angiras replies that one should know both Para and Apara Vidya.
Mundak Upanishad lauds Karma Sannyasa for attaining the self. It teaches us that by renouncing all desires, one can escape from rebirth. It also explains what happen when one realizes self. For commoners, the phrase "Satyameva jayate", the national motto of India, appearing in the national emblem having four lions is contained in Mundaka Upanishad Verse 3.1.6.
Here we will explore Mundak Upanishad with the help of two of Yogeshwarji's books : Dus Upanishad containing translation in Gujarati poem (unpublished) and Upanishad nu Amrut (Articles). We hope that you will like it.