if (!window.top.location.href.startsWith("https://swargarohan.org/") && window.top.location.href != window.self.location.href) window.top.location.href = window.self.location.href;

Swargarohan | સ્વર્ગારોહણ

Danta Road, Ambaji 385110
Gujarat INDIA
Ph: +91-96015-81921

१३. विकार शब्दोन्नेति चेन्न पाचुर्यात् ।

અર્થ
ચેત્ = જો કહેતા હો. 
વિકારશબ્દાત્ = મયટ્ પ્રત્યય વિકારવાચક હોવાને લીધે. 
ન= આનંદમય શબ્દ પરમાત્માનો વાચક ના બની શકે. 
ઈતિ= તો એ વાત
ન= બરાબર નથી 
પ્રાચુર્યાત્ = કારણ કે મયટ પ્રત્યય ત્યાં પ્રચુરતાનો વાચક છે, વિકારનો વાચક નથી.

ભાવાર્થ
ઉપનિષદોમાં પરમાત્માને માટે આનંદમય શબ્દનો જે પ્રયોગ કરવામાં આવ્યો છે એનો અર્થ એટલો જ છે કે પરમાત્મા પરમ અવર્ણનીય, અનિર્વચનીય, અવિનાશી, અલૌકિક, આનંદસ્વરૂપ અથવા આનંદમૂર્તિ છે. એમની અંદર શોકની છાયા પણ નથી. એ પરિપૂર્ણ છે. એમને પોતાના સુખ, આનંદ અને પોતાની શાંતિને માટે અન્ય પર આધાર નથી રાખવો પડતો. એ પરિપૂર્ણ પરમાનંદના પ્રતીક હોવાથી સંસાર એમને લીધે જ આનંદમય બને છે અથવા આનંદ મેળવે છે.

સંસારમાં આનંદનાં જે અલ્પ કે અધિક બિંદુ દેખાય છે એ એમના આનંદના સુવિશાળ સિંધુમાથી જ નીકળેલા છે. આનંદની અનુભૂતિની અભિલાષા એમની પાસે પહોંચવાથી જ પૂરી થઈ શકે છે. જીવનને શોક, સંતાપ કે કલેશમાંથી મુક્ત કરવા માગનારે એમની પાસે પહોંચવું જોઈએ. એના જેવો અકસીર અમોઘ માર્ગ બીજો કોઈ જ નથી.

પાણિનિસૂત્રને અનુસરીને વિચારીએ તો મયટ પ્રત્યય પ્રચુરતાના અર્થમાં પણ લગાડવામાં આવે છે. પાણિનિસૂત્રમાં કહ્યું છે કે  तत्ग्रकृतवचने मयट् । એ સંદર્ભમાં પરમાત્માને આનંદમય કહેવામાં આવે છે. પરમાત્મા આનંદમય છે એટલે આનંદઘન છે એવું સમજવાનું છે. આનંદમય શબ્દ એવી રીતે પરમાત્માનો વાચક છે. પરમાત્માને માટે જ વપરાયો છે અને પરમાત્માનો કોઈ વિકાર નથી દર્શાવતો એ શબ્દ જીવાત્માને માટે નથી પ્રયોજાયો.

---

१४. तद्धेतुव्यपदेशाच्च ।

અર્થ
તદ્ધેતુવ્યપદેશાત્ = ઉપનિષદમાં પરમાત્માને એ આનંદના હેતુ કહી બતાવ્યો છે એથી
ચ= પણ.

ભાવાર્થ
આનંદમય શબ્દમાં જે પ્રગટ્ પ્રત્યય છે તે વિકારવાચક નથી. કારણ કે પરમાત્મા આનંદમયને પણ આનંદ આપનારા છે. એ પોતે પરમાનંદ હોવાથી જ સૌને આનંદ આપે છે. એ આનંદના મૂળભૂત ભંડાર અખંડ આનંદ છે. આનંદમય શબ્દ એમના જ સંબંધમાં વાપરવામાં આવ્યો છે.  

We use cookies

We use cookies on our website. Some of them are essential for the operation of the site, while others help us to improve this site and the user experience (tracking cookies). You can decide for yourself whether you want to allow cookies or not. Please note that if you reject them, you may not be able to use all the functionalities of the site.