પર્વતની કરાળ કંદરામાં કેડી કાઢીને પ્રવાસ કરતાં કરતાં મેં એક પુષ્પોનું ઉપવન જોયું. પર્વત પર નાનાં મોટાં રગબેરંગી પુષ્પો અનેકની સંખ્યામાં શોભી રહ્યાં હતાં. મને જોઈને હલીહલીને તેમણે મારું સ્વાગત કર્યું.
એ પુષ્પોને પર્વતના એ એકાંત પ્રદેશમાં કોણે પેદા કર્યાં ? કયા કુશળ માળીની માવજતથી એ મોટાં થયાં, ને કોના સલિલસીંચનથી સુધાસભર કે સુવાસિત બન્યાં ? સુવ્યવસ્થિત તથા સુરક્ષિત ઉદ્યાનમાં ખીલી ઊઠવાને બદલે, મધુરતાથી મઢેલાં એ પ્રસન્ન પુષ્પો, પર્વતના એ એકાંત પ્રદેશમાં ક્યાંથી પ્રકટ થયાં?
એ પરિમલપાવન પુષ્પોને પેખીને મને ખાતરી થઈ કે માનવની માવજતથીયે વધારે મૂલ્યવાન તમારી માવજત જેને મળી જાય છે, તેના વિકાસની બધી જ ચિંતા ટળી જાય છે. તેને કોઈ ભય નથી, શોક નથી, સંતાપ નથી, ને કોઈ પ્રકારની કમી પણ નથી રહેતી. એ પરિમલપાવન પુષ્પોને પેખીને કોઈ પર્વતીય પ્રવાસીને એ પાઠ મળશે, તો પણ ઘણું છે. એમ માનીને મેં એમને કવિતાની લહાણી ધરી.
- શ્રી યોગેશ્વરજી
* * *
पर्वत की कराल कंदरा में प्रशांत पगदंडी पर से प्रवास करते करते मैंने पुष्पों का उपवन देखा । पर्वत पर छोटे और बड़े रंगबिरंगे पुष्प अनेक की संख्या में खिल उठे थे । मुझे देखकर उन्होंने हिलकर मेरा स्वागत किया ।
पर्वत के उस एकांत प्रदेश में उन पुष्पों को किसने पैदा किया ? किस कुशल माली की निगरानी में वे बड़े हुए और किसके सलिल-सिंचन से सुधा से भरे, सुवासित बने ? सुव्यवस्थित, सुरक्षित उद्यान में खिल उठने की अपेक्षा, मधुता से मण्डित वे प्रसन्न पुष्प पर्वत के उस एकांत प्रदेश में कैसे प्रकट हुए ?
उन परिमल-पावन पुष्पों के अवलोकन से मुझे विश्वास हो गया कि मानव की सुरक्षा से भी अधिक मूल्यवान आपकी सुरक्षा जिसे मिल जाती है, उसकी समस्त विकास-चिंता मिट जाती है । उसे कोई भय नहीं, शोक नहीं, संताप नहीं, और किसी प्रकार की कमी कभी नहीं रहती । उन परिमल-पावन पुष्पों के अवलोकन से किसी भी पर्वतीय प्रवासी को यह पाठ मिलेगा तो भी पर्याप्त होगा, इसी अभिलाषा से मैंने उनको कविता का उपहार अर्पित किया है ।